top of page

Bakkinn

Hvers vegna varð og var Eyrarakki að vöggu menningar, menntunar og verslunar á 19.öld? Frjór jarðvegur og víðáttumikið undirlendi voru kjöraðstæður fyrir öflugan landbúnað og þá er að muna að Suðurlandið stórt og nær allt austur að Hornafirði. Stutt og greiðfært er af landi til hafs og hafið var á þeim tíma eini glugginn að umheiminum.

Nýting auðlinda byggði þó á góðum lendingarmöguleikum kaupskipa og fiskiskipa, hugviti, metnaði og heiðarleika. Þetta tókst á Eyrbakka á19.öldinni.

 

Menningin og sagan og „Húsið“ gera Eyrarbakka eftirsóknaverðan stað til að heimsækja. Náttúran og hafið er umgjörðin en þorpið framkallar upplifun á fólki og sögu þrjú síðustu árhundruðin. Tilgangurinn með að ferðast á framandi slóðir felst ekki síst í raunupplifunum sem varpa ljósi og staði og menningu sem hefur varðveitst frá liðinni tíð.

"HÚSIÐ á Eyrarbakka"  

Saga byggðarlagsins sem nú heitir Eyrarbakki teygir sig allar götur fram til landnáms Íslands.
Ölfusá veitti sæförum kærkomið skjól eftir langa siglingu og landkostir voru vænlegir.

 

​

Lengi vel skagaði „Húsið“ upp yfir öll önnur íbúðarhús á Eyrarbakka en meginþorri íbúa Eyrarbakka bjó í lágreistum torfbæjum. Húsið var því langt fram eftir 19. öld ólíkt öllum öðrum íbúðarhúsum á Eyrarbakka, byggt úr timbri, á tveimur hæðum ásamt hanabjálkalofti. Þar var ekki í kot vísað. Ákveðin lotning og virðing fylgdi því líka að nefna bygginguna þessu einfalda nafni „Húsið“.

 

 

„Húsið“ er stytting úr heitinu Kaupmannshúsið en Húsið var heimili kaupmanna og starfsmanna Eyrarbakkaverslunar frá byggingarári 1765 til 1927. Í manntali frá 1801 er talað um „Kaufmannshuus“, í Manntalinu 1816 nefnist byggingin „Kaupmannshús“ og í öllum húsvitjunarbókum frá 1840 fram á 20. öld. Húsið var miðstöð menningar austan Hellisheiðar og eitt mesta höfðingjasetur landsins um 70 ára skeið eða frá þeim tíma þegar Guðmundur Thorgrímsen og kona hans, Sylvía Thorgrímsen, fluttust þangað árið 1847 og þar til tengdasonur þeirra hjóna, Peter Nielsen verslunarstjóri, og kona hans Eugenia hættu búsforráðum í Húsinu 1916. 

 

 

Menningaráhrif frá Húsinu og íbúum þess voru margvísleg. Guðmundur Thorgrímsen stóð ásamt fleirum að stofnun Barnaskólans Eyrarbakka árið 1852 en hann er elsti starfandi barnaskóli landsins. Guðmundur þótti sanngjarn og vinsæll verslunarstjóri og kom mörgum framfaramálum til leiðar. Fjölskylda hans stuðlaði að útbreiðslu tónmenningar um héraðið en í Húsinu var spilað á orgel, gítar og píanó sem nú er eign Byggðasafns Árnesinga. Bjarni Pálsson, faðir Friðriks Bjarnasonar tónskálds, lærði hjá Sylvíu Thorgrímsen og Sylvíu dóttur hennar og kenndi Bjarni mörgum á orgel síðar.

Í Húsinu heyrði Páll Ísólfsson Eugeniu Nielsen og Guðmundu dóttur hennar leika píanó og varð í senn „undrandi og glaður yfir þessum tónum".

bottom of page